Cicerigliu (suite) Version calabraise transcrite par Orlando Sculli

“Non aju nenti p’e genti e jiti a n’attra porta, si non volíti i pigghju u lignu d’a scupa!”
A ħfímmana, arzáu l’occhji ncelu e dissi:
“Chimmi tutti ssi coccia i cíciari i divéntanu ħfigghji!” Non ħfici mancu deci passi ca tutti ļļi coccia i cíciari diventáru ħfigghjóli randi comu a chjica i nu jiditu e cuminciáru mpamicáti i grídanu, sartándu i tutti i parti ca volévanu i mángianu. Sverta comu o lampu pigghjáu u mortáru d’u sali e a tri e a quattru a vota i mentía ļļà intra e c’u pistúni i scacciáva. I picciríļļi cercávanu i ħfújanu i tutti i parti, ma ħfu nútili pecchì i cchjappáu e i mmazzáu a tutti. Stanca, doppu chi ħfiníu si ssettáu e dissi:
“Chi ħfici eu, arménu mi ndavía tenútu unu, ca u mandáva ħfora ļļ’à pátrusa i si leva a spisa a menzijórnu!”
Non avía ħfinútu i parlári, ca na vuci si ntisi nta d’a χazzána e cuminciáu i dici:
“Mamma si mi voi ndavi a mmia chi sugnu vivu!”
“Ħfigghju a undi si ca ti vogghju?”
“Sugnu cca, sugnu cca, d’intra a l’ogghjalóru a undi mi mmucciávi nommi mi mmazzi!”
A mamma pigghjáu l’ogghjalóru, u l’apríu e vitti a Ciciaréļļu, comu u chjamáu, pecchì si ndavía ħfattu i nu cocciu i cíciari, tuttu cundútu, ma vispu comu nu griļļu. U pigghjáu, u basáu, si cardijáu acqua, u misi nta na χjisca e u laváu d’i cunditíni doppu ch’u sapunijáu. Si ħfici nu paru i carzicéļļi russi, na cammiséļļa janca e na barrittéļļa viscovíli, na magghjicéļļa ncarni, ddu para i carzunéļļi e u vestíu; non ħfici ntempu i si ħfaci nu paricéļļu i calandreļļi e rrestáu a scarza.
A sira quandu u marítu vinni i ħfora si mmustráu u ħfigghjólu e si dissi d’u nomu scigghjútu e pecchì e u marítu ħfu cunténtu comu na Pasca e pigghjáu a Ciciaréļļu e su misi nt’o parmu d’a manu e cuminciáu m’u basa e m’u lliscia cu nu jíditu nommi u cciunca. D’u ħfigghjoléļļu si piacíu assai u patri e si toccáva i labbra chi so jiditéļļi. Ndavía nu gattu lícinu cu guardáva e tiráva a lingua i ħfora e si lliccáva, penzándu m’u su poti mangiári. Mamma e patri si ccorgíru e si ncugnáru ddu botti i scupa e u currijáru. Si díssaru poi i si guarda d’u gattu e pemmi dormi si conzáru nta nu panáru, chi mpendíru supra o lettu, nu letticéļļu ħfattu i lana i pécura.
“Chistu”, penzáru, “ħfinu pemmi i crisci”, pecchì si ccorgíru ca d’a sira ħfinu a matína ndavía già crisciútu nu jancu d’unghja.
U patri partíu i vaji ħfora e si dassáu a scecca d’u ħfigghju, pemmi u chjica apoi ħfora, c’a spisa. A mamma chiļļa matína ħfici u pani e si pprontáu d’u marítu na scacciáta, s’a ndrupáu nt’o sarvéttu e ss’a ncropáu nta nu circu d’a varda e ncavarcáu supra a scecca a Ciciaréļļu, si ncropáu puru a capízza, e toccáu a scecca.
Ciciarèļļu si stava mpilátu nta nu busciu d’u mbastu e tutti i ddui jévanu verzu nu ħfundu d’u patri. Comu caminávanu, quandu a scecca trováva na manáta i χamázza cchjù bbona, si ħfermáva e non volía cchjù mi parti, allúra iļļu, cu na vucicéļļa ħfina ħfina, ma ħforti, gridáva:
“Rosa camína ca ndai tempu i mangi doppu! ”
I genti chi sentévanu ļļa vuci veníri d’a scecca e nuļļu ncavarcátu, si spagnávanu, si ħfacévanu a cruci e ħfujévanu a carcalicáni cridéndu ca ndavía spíriti supra a scecca.
A nu certu puntu u pigghjáu a ħfami, apríu u sarvéttu e chjanu chjanu si sbaffáu tutta a scacciáta. Stava rrivándu e si ccorgíu ca ndavía crisciútu i n’attru jancu d’unghja, ma ca non ndavía nenti i si porta a pátrusa e si vinni a penzáta i si parínchji u servéttu cu na para i gotti, quandu rriváu nt’o ħfundu d’i soi. Ca scecca jiu sutta a gottára e si stendíu d’u circu d’a varda nta na rrama vascia, ma nta ļļu mentri rriváu nu voi niggru e si mangiáu a ħfogghja a undi si ndavía stendútu Ciciaréļļu.
Rriváu u patri, vitti a scecca e non vitti u ħfigghjólu e ncuminciáu m’u chjama:
“Ciciaréļļu, Ciciaréļļu, Ciciaréļļu, a undi si, ħfigghju meu!”
“Po, ja po, sugnu cca, sugnu cca!”
“A undi ca non ti viju!”
“Sugnu cca, nta panza d’u voi niggru!”
A cascia batténti mmazzáu u voi e nta ļļu mentri passáu na vecchjaréļļa chi si dissi:
“Mi dati nu pezzu i carni?”
“No, ca s’a dugnu d’u guccéri!”
“Ma dátami arménu a panza!”
Non penzandu si detti a panza e si ndi jiu cuntenta p’a casa. Strata ħfacéndu penzáu m’a lava e jiu nta nu vaļļúni e a stava lavándu, quandu rriváu nu lupu mpamicátu e si cchjappáu a panza d’a vecchjaréļļa e s’a mangiáu cu tutta a mmerda e cu tuttu a Ciciaréļļu ļļa intra. Doppu nu pezzu u cchjappáu a ħfami e vitti na porcéļļa ttaccáta sutta i na cerza, vicínu i na casa, cu na murra i porchjétti, si mbicináu cu disínnu i si mangia ddui o tri e stava apréndu a vucca quandu Ciciaréļļu d’intra d’a panza du lupu ncuminciáu a gridári:
“Carcáti patrúni ca cumpári Cola si staci sbaffándu i porcèļļúzzi”.
Rriváru i patrúni cu cugnáti e vastúna e u lupu ħfujíu. E si marijáu assai pa chiļļa vuci chi si nescía d’a panza. Passáu attru tempu e a ħfami si vanzáu e vitti i luntánu nu gaļļináru cu gaļļi e gaļļíni. Rriváu, spostáu a petra e stava traséndu nt’o mandrígghju, quandu Ciciaréļļu d’intra si misi a gridári:
“Carcáti patrúni, ca u lupu si staci mangiándu i gaļļíni!”
Rriváru i patrúni cu pali, cugnáti e mazzúni e u lupu ħfujíu tuttu sbarrogátu.
“Ndaju aria nta panza chi mi ħfaci sta vuci; mi ħfici mali a trippa chi si rrobbávi d’a vecchja”.
Tantáu i ħfaci aria e poi si squetáu.
Ntantu u patri non vidéndu a Ciciaréļļu si vinni a menti ca potía ésseri nta panza chi si detti d’a vecchja e carcáu mi si spija ed iļļa si dissi ca s’a ndavía rrobbátu nu lupu e si dissi puru u viólu chi ndavía pigghjátu.
Ntantu cumpári Cola non potía cchjù d’a ħfami e si ndavía mpilátu nt’o zzáccanu i na mandra mi si mangia cocchji crapéttu, quandu Ciciaréļļu d’intra d’a so panza ncuminciáu mi grida:
“Carcáti cristiáni, u lupu vi staci mangiándu i crapétti!”
Rriváru i patrúni e u lupu ħfujíu comu nu lampu sbarrogátu assai.
“Guardáti”, penzáva, “chi cundánna mi vinni, non pozzu apríri vucca mi mangiu, ca sta panza mia m’u mpedísci, comu ndaju a ħfari, sfurtúna mia!”
Nta ļļu mentri rriváru a na vota, i quattru parti divérzi, cu vastúna, i patrúna d’i crapétti, chiļļi d’i gaļļíni, chiļļi d’i porcéļļi e u patri i Ciciaréļļu. Non sapía a undi mi si sarva e supra na rocca ndavía na gurpi chi si dissi:
“Cumpári Cola mpilátavi nta ssa camárda, chi ndavi nta ssu cannítu, ca ļļocu non vi vídanu!”
Accussì ħfici u lupu e si mmucciáu nta camárda d’u cannítu. Rriváru i patrúni di nimáli e u patri i Ciciaréļļu e víttaru a gurpi supra a rocca:
“Cummári Rosa”, si díssaru, “vidístavu o lupu?”
“Nooo!” gridáu a gurpi cchjù chi potti, pemmi a senti u lupu e ntantu ca cuda ħfacía nzinga verzu a camárda.
Capiscíru e juntáru nt’a camárda e póvaru lupu u ħfíciaru pitréca. Doppu c’u mmazzáru, u patri si l’apríu a panza d’u lupu e s’u leváu a casa a Ciciaréļļu. Pa nu misi u guardáru nommi s’u mángianu i gatti, ma doppu chi passáru cincu o sei misi si ndavía fattu tantu bbonu, chi paría nu cotráru i deci anni e accussì ļļu marítu e ļļa mugghjéri ndébbaru nu ħfigghjólu chi ħfu a spiránza d’a loru casa.


Fiaba raccontata ad Orlando Sculli da Elisabetta Viglianti di Caraffa.